Լոտո՞ն կփրկե

ԴԱԿՈՒՄ ԵՆՔ ԱԶԳՈՎԻՆ
Դեռևս 2008 թ. օգոստոսի 21-ին Ազգային ժողովն ընդունեց օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթ, որով խրախուսվում է ծախսերի հիմնավորման համար տնտեսավարողների մոտ ՀԴՄ-ի կտրոնների առկայությունը: Այսինքն, եթե առաջ կարելի էր ՀԴՄ-ի կտրոններով և համապատասխան փաստաթղթի պարագայում 1 մլն դրամի ծախս ցույց տալ, ապա 2009 թ. հունվարի 1-ից այդ շեմը բարձրացվել է 36 մլն դրամի: Սրանով պետությունը ցանկանում է զարկ տալ տնտեսավարողների միջև գործարքների իրականացման ժամանակ հսկիչ դրամարկղային կտրոնների շրջանառության ավելացմանը և հսկիչ-դրամարկղային մեքենաներ կիրառող սուբյեկտների իրական շրջանառության ծավալների բացահայտմանը: Ըստ պետեկամուտների կոմիտեի հարկային հաշվառման և հսկողության բաժնի պետ ԱՐԹՈՒՐ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆԻ, այս պարագայում միգուցե իրացման ծավալներն ավելի շատ լինեն, և արդյունքում պետությունն ունենա պետական բյուջեի ոչ թե լրացուցիչ եկամուտներ, այլ իրական ծավալների աճ:
Եվ չնայած հարկային մարմինների ձեռքում վարչարարական գործիքներ կան, այսինքն` ՀԴՄ-ի կտրոն չտրամադրելու համար կիրառվում են պետական ներգործության միջոցներ` տուգանքներ, սակայն պետությունը ցանկանում է նաև այլ միջոցներով բարձրացնել ՀԴՄ-ների շրջանառությունը: Սակայն հաջորդ տարի ևս միջին և փոքր ձեռնարկատերերի համար, որոնց ապրանքաշրջանառությունը չի գերազանցի 58,3 մլն դրամի շեմը, կպահպանվի ՀԴՄ-ի կտրոններ չտրամադրելու դեպքում առաջին անգամ 75000, երկրորդ անգամ` 150000 դրամի տուգանքը:
Պարոն Մանուկյանը նաև ընդգծեց, որ եթե շահութահարկի գումարը քիչ ցույց տալու համար կիրառվում է տվյալ մնացորդային ապրանքի գումարի 50 տոկոսի չափով տուգանք, և դա խոշոր տնտեսավարողի մոտ խոշոր գումար է, փոքրի մոտ` փոքր, ապա ՀԴՄ-ի կտրոն չտրամադրելու պարագայում մոտեցումը պետք է լինի նույնը: Իհարկե, վարչարարության խնդիրն այն է, որ սուպերմարկետում օրը 20 անգամ կարող են մտնել և տուգանել, իսկ մանրը, միայն մեկ անգամ տուգանվելով, դրվում է ծանր վիճակի մեջ և ստիպված է լինում ՀԴՄ-ի կտրոն տրամադրել: Սակայն, որպեսզի պետությունը չգնա պետական կոպիտ ներգործության մեթոդների ճանապարհով, Հայաստանում որոշվել է ՀԴՄ-ի կտրոնների համարակալման միջոցով անցկացնել վիճակահանություն, որը սպառողներիս համար ունի խրախուսական նշանակություն:
Այս համակարգը կիրառվել է Չինաստանում, Թայվանում` մոտ 20 տարի, հարևան Ադրբեջանում մեքենա է դրվում խաղարկության, ՌԴ-ում են կիրառել, Ղրղզստանում, Ղազախստանում դրա ճանապարհին են, Մոլդովայում` ևս: Հայաստանում հաշվի է առնվել այն, որ մեր ժողովրդի մեջ ազարտի ձգտումը մեծ է, և պատահական չէ լոտոների տարածվածության մակարդակը: Իսկ հիմա, ի տարբերություն այն լոտոների, որոնք, համենայն դեպս, պարոն Մանուկյանը չի ընդունում, սպառողն իր կտրոնի համար չի վճարում, նա ամեն օր գնումներ է կատարում և ընդամենը պետք է պահանջի ՀԴՄ-ի կտրոնը: Իսկ ինչպե՞ս է ապահովվելու խաղարկությունը, և ի՞նչ ձևով է կիրառվելու: 2009-ից բոլոր տնտեսավարող սուբյեկտները ապահովվելու են համապատասխան ժապավեններով (իսկ դրանց պատրաստման համար արդեն իսկ մրցույթ է հայտարարված), որտեղ նշված են այն բոլոր տեխնիկական պայմանները, որոնց պետք է համապատասխանի կտրոնը: Ներկայիս ՀԴՄ-ի կտրոնները, որոնք տնտեսավարող սուբյեկտները ձեռք են բերում ծախսերը հիմնավորելու համար, միայն 1-2 ամիս են դիմանում, և նրանց վրա գրվածը շատ շուտ ջնջվում է: Իսկ այժմ պահանջն այնպիսին է, որ վրայի պատկերի կամ գրվածքի պահպանությունը պետք է լինի առնվազն 3 տարի: Համենայն դեպս, համաշխարհային շուկայում կան թղթեր, որոնք մինչև 5 տարվա պահպանման ժամկետ ունեն: Ըստ գործող օրենսդրության` փաստաթղթերը պետք է առնվազն երեք տարի պահպանվեն տնտեսավարողի մոտ:
Մրցույթի արդյունքում դեկտեմբեր ամսին կբացվեն ներկայացված հայտերը, և կգնահատվեն առաջարկները: Հաղթող ընկերությունը նախ պետք է հիմնավորի տեխնիկական պահանջներին բավարարող սկզբունքները, այդ ժապավեններն իրացնելու իր մոդելը, տեխնիկական առաջադրանքի ծրագիր պետք է ներկայացնի առ այն, թե ինչպես են հաշվարկվելու կտրոնների համարները, և հաջորդ գլխավոր պայմանը` գնային առաջարկը: Պետությունն այստեղ ոչինչ ձեռք չի բերում, և խոսքը պետական գնումների օրենքի մասին չէ: Մեկ ամիս է պահանջվել, որպեսզի ուսումնասիրվեն բոլոր հսկիչ-դրամարկղային մեքենաների տեխնիկական կողմերը, և այնպիսի պահանջներ են դրվել, որ այդ ժապավենները համապատասխանեն դրանց, ինչպես նաև տպվող ժապավենի երկարությունը և լայնությունը: Հաղթողը պետք է տեղեկացվի, թե ինչպիսի դրամարկղեր կան, և տպողը պետք է հենց այդպիսի ժապավեններ պատվիրի: Գնային առաջարկը ներկայացնելուց հետո նախապատվությունը տրվելու է նրանց, որոնք կապահովեն տեխնիկական պայմանները և, ամենակարևորը, ամենացածր գինը կառաջարկեն: Այն կազմակերպությունը, որը կհաղթի, պետեկամուտների կոմիտեի կողմից կստանա հավաստագիր, որպեսզի այդ ժապավենների ներկրման և իրացման շրջանում դրանց համարների վերահսկման համակարգ ունենա: Պարոն Մանուկյանը հավաստիացրեց, որ տնտեսավարողների համար ժապավենների գնի բարձրացում չի լինի:
ՀԴՄ-ի կտրոնների վիճակահանությունն անցկացվելու է այն ժամանակ, երբ պետեկամուտների կոմիտեն հայտարարի այդ մասին, և դրան հաջորդող ամսվա առաջին հնգօրյակում կկայանա վիճակահանությունը, որին կմասնակցեն միայն նախորդ ամսում տրամադրված ՀԴՄ-ի կտրոնները: Պետական բյուջեից, որպես շահումային ֆոնդ, համապատասխան միջոցներ են հատկացվել: Շահողների առավելագույն թվաքանակը 10000 է, որոնք կշահեն 5 հազարից 5 մլն դրամ: Սակայն, որպեսզի գնորդները հետամուտ լինեն իրենց տրամադրված կտրոնի իրական դրամային ծավալի արտացոլմանը և համաձայնության չգան, որ ՀԴՄ-ում ցածր գին արտացոլվի, լրացուցիչ խրախուսման միջոց է կիրառվելու` բոնուս: Գնված ապրանքի մեջ քանի անգամ կրկնվի 1000 դրամը, շահողն այդքան կստանա դրա ընդհանուրի 1 տոկոսը: Եթե գնումը, ասենք, 10000 դրամի է, ապա 5 մլն շահելու պարագայում կստանա այդ գումարը և հավելյալ 10 տոկոս , այսինքն` 500000 դրամ:
Լինելու են 8 թափանցիկ արկղեր, համապատասխան գնդեր, համարները` 1-ից մինչև 8 թվերը: Մասնակիցները կլինեն 5 փոխնախարար և վաճառականների միության ներկայացուցիչներ, ինչպես նաև սպառողների շահերի պաշտպաններ: Վիճակահանության ընթացքում կհանվեն շահող ութ թվերը: Եթե միևնույն թիվն ութ անգամ կրկնվի, ապա շահումը կկազմի 5 մլն դրամ: Սակայն եթե ՀԴՄ-ի կտրոնները շատ կիրառվեն, և այնպես ստացվի, որ ժապավենների խմբաքանակները շուտ սպառվեն, ապա կարող է լինել 2 կամ 3 հատ 5 մլն-ի շահում:
Շահումները լինելու են հետևյալը. 4 թիվ` 9000 հոգի, 5000 դրամ, 900 հոգի կշահի 20000, 90 հոգի` 100000, 9 հոգի` 500000 և մեկը` 5 մլն դրամ, ընդամենը 10000 հոգի: Շահումների քանակը կախված է խփված ՀԴՄ-ների քանակից: Ակցիայի ամբողջ իմաստն այն է, որ ամսվա ընթացքում տրամադրված ամբողջ խմբաքանակը սպառվի, և շահումներ լինեն: Թվերի կոմբինացիան պետեկամուտների կոմիտեն է տալու, որպեսզի դրանք իրար հետևից չկրկնվեն, և միայն մեկ խանութից շահողներ չլինեն: Շահումները տրվելու են ֆինանսների նախարարության պետական գանձապետական բաժանմունքներից: Պետք է ներկայացնել շահող ՀԴՄ-ի իրական կտրոնը, անձնագիրը և 2 օրից ստանալ պարգևը: Կտրոնները ստուգվելու են, քանի որ դրանք ունենալու են պաշտպանության 4 աստիճան:
Արդյո՞ւնքը։ Հարկային թերվճարումների գծով Չինաստանը 12 մլրդ դոլար էր կորցնում, ստվերային շրջանառությունը 10-15 տոկոս էր: 1991-1995 թթ. Չինաստանում հարկային եկամուտներն ավելացել են համապատասխանաբար 14 և 11,5 տոկոսներով: Իսկ Հայաստանում սպասվում է իրական հավաքագրված եկամուտների 40 տոկոս աճ:
Ինչպես ասում են, աշխարհում ֆինանսական ճգնաժամ է, իսկ Հայաստանը, գուցե, լոտոն փրկի, այս անգամ` պետական:
Ատոմ ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ